خاک غریب

خاک غریب

جومپا لاهیری نویسنده خوشخوان آمریکایی- بنگالی است که این روز ها در آمریکا و البته ایران مورد توجه است. پیش از این دو کتاب خوب از او به نام «مترجم دردها» و« همنام » را با ترجمه خوب و وفادارانه امیر مهدی حقیقت خوانده بودیم . « مترجم دردها» مجموعه داستان تکان دهنده ای است در باب هندی های مهاجر آمریکا – دقیقتر بنگالی ها- . کتاب برنده جایزه پولیتزر 2000 هم هست و بسیار ستایش شده. کتابی به شدت شوکه کننده که سویه دیگر مهاجرت و مصائب آن را تصویر می کند و خیلی حرف هایی که خیلی ها حتا به آنها فکر هم نمی کنند. هندی هایی ظاهراً موفق که تقریباً در جامعه آمریکایی ذوب شده اند ، اکثراً در هاروارد یا ام آی تی یا کلتک یا ییل درس خوانده اند و مدارک ارزشمندی کسب کرده اند. به زبان انگلیسی مسلطند اما هنوز بیگانه و مهاجرند در حالیکه به اخلاقیات بنگالی پایبند نیستند و آمریکایی شده اند. داستان های لاهیری کاملاً تمی اخلاقی دارند و بیشتر در ستایش اخلاقیاتی اند که دیگر در نسل اول و دوم مهاجر هندی نیست که نمی تواند باشد و گناهانی که برای یک هندی قابل فهم نیست مثل خیانت . شکسته شدن مرز های ما بین جنسیت و زنانی که به سبب عبور از این مرز ها دیگر هندی نیستند که نمی توانند دیگر هندی باشند. رمان همنام ، کتاب بعدی لاهیری از قبلی تلختر و رئالیستی تر است. داستان زندگی گوگول گانگولی بیشتر مرثیه ای است بر زندگی نسل دوم مهاجر به آمریکا که چگونه آرام آرام آمریکایی می شوند و زندگی و عشق و مرگی که می توانست در هر کجای دنیا برایشان اتفاق بیفتد و ... ها؟ .... راستش خیلی فرق می کند کجای دنیا اتفاق بیافتد که مرز های اخلاقی و آدمها در آسیا و آمریکا با هم خیلی فرق دارند. کتاب بعدی (همین آخرین کتاب جدید به ترجمه فارسی !) «خاک غریب» است. کتاب ساختار غریبی دارد. نمیدانم چرا. بیشتر کشکولی است. چند داستان کوتاه در ابتدا دارد و بعد خرده رمانی در انتها. باز همان آدم هایند. مهاجرین هندی به آمریکا. اما داستان ها آمریکایی تر شده. راستش به گمانم ذهن لاهیری کم کم دارد از هند فاصله می گیرد و آن «نوستالژی هندی» کم رنگ تر و کم رنگ تر می شود. رابطه ها ، مرزها و اخلاقیات کاراکتر ها آمریکایی تر شده . کمتر آن وجدان درد آسیایی و دلتنگی آسیایی و حوصله آسیایی پیدا می شود. هندی صبور در ذهن لاهیری دارد محو می شود. برخورد ارزش های مذهبی هندو با ارزش های مسیحی هم کم رنگ تر شده. شاید اتفاق افتادن داستان ها در ساحل شرقی و فضای ملایم سکولار آن بخش کوچک و روشنفکر آمریکا باعث شده که برخورد کمتر به چشم بیاید و البته هندی های لاهیری دارند بیشتر و بیشتر آمریکایی می شوند. خاک غریب از «مترجم دردها» و « همنام» قطعاً کتاب بهتری نیست اما حدس می زنم این امیر مهدی حقیقت که واقعاً مترجم است برایش زبان مناسبی پیدا کرده که دقیقاً به کاراکتر ها و فضا می نشیند که توانسته این کتاب را هم خواندنی کند...