من گنجشک نیستم!

من گنجشک نیستم!

مصطفی مستور انصافاً نویسنده خوبی است. زبان خوبی دارد و خوشخوان است و کتاب هاش خوب پیش می رود و علیرغم استقبال عمومی ، به هیچ وجه کتاب هاش مبتذل نیست و حرف های قابل تامل میزند فارغ از اینکه با آنها موافق یا مخالف باشیم . این را گفتم چون فکر میکنم ، بعضی ایده ها را آنقدر معصومانه مطرح می کند و بعضی اوقات دیدگاه هایی را چنان بیان می کند که اگر در همان حوزه ها وارد بحث شویم -که بیشتر مباحثی هستند که بحث های جدی و تمام عیاری در فلسفه اخلاق دارند- به نگاهی متعارض می رسیم با مستور. اما هنر مستور این است که حداقل در همان زمان خوانش کتاب و در بیشتر کار هاش تا مدتها بعد از اتمام آن ، مخاطب را با خودش همراه می کند و لازم است که زمانی بگذرد تا مخاطب از سحر شیوه روایت مستور جدا شود . « روی ماه خداوند را ببوس » ، « استخوان خوک و دست های جذامی » و « چند روایت معتبر » و « حکایت عشقی ، بی قاف ، بی شین و بی نقطه » جزء همین گروه دومند که تاثیری گسترده بر مخاطب می گذارند . اما مستور کار هایی دارد که بنا به همین تعبیر، تاثیر کوتاه تر و ضعیف تری دارند ، مثل « من دانای کل هستم» ، « عشق روی پیاده رو» ، « دویدن روی میدان تاریک مین» و من فکر می کنم باید « من گنجشک نیستم» را که آخری است جز همین دسته دانست. کتاب شروع سینمایی خوبی دارد. با یک شوک تمام عیار شروع می شود : « وقتی گورکن دور شد ، با خودم فکر کردم ، من به گور کن پول دادم تا بچه ام را زیر خاک دفن کنم؟ » و « اینها قبل از مردنش بود.» . کتاب در آغاز ایماژ های زیبا و چند تکه – بدجور سینمایی مثل کارهای ایناریتو!- می دهد . تصویری از برجی که « عوضی ها» در آن قرار است « خلاص » شوند . چند آدم متضاد . تکه هایی از عشق راوی و تراژدی مرگ همسر و کودکش سر زایمان . تصویر « پادگان گلابدره » و تنهایی و سکوت آدم ها و حشرات. اما بعد رفته رفته ذهنی تر ، انتزاعی تر و بی تصویر تر می شود. بعد کم کم لعاب سورئالیستی پیدا می کند که آشکارا تحمیلی است در نهایت با چند حکم اخلاقی تمام می شود. همین و به همین سرعت. مستور خیلی سریع حرف هاش را می زند و زیاده گویی نمی کند بعضی جاها بی دقتی می کند و گفتن بعضی از جزئیات جذاب را فراموش می کند ، بعضی جاها برخلاف لحن راوی متن مضمونی جاهلی پیدا می کند – تکه اولش در مورد اکسیژن که اوج تقلیل گرایی فهم راوی است – و همه چیز خیلی کوتاه و سریع اتفاق می افتد اما این ایجاز و شتاب حوادث در نوشتار چیزی را از داستان می گیرد که آن باعث می شود این کتاب مستور برخلاف عمده کارهاش زیاد جالب نباشد .